قطار چیست؟
قطار عبارت است از یک یا چند لکوموتیو متصل به هم و یا متصل به یک یا چند واگن به شرطی که کارکنان مربوطه آن را تحویل گرفته و به علامت مخصوص انتهای قطار مجهز گردد
بخش های مختلف قطارهای مسافری :
1 .لکوموتیو یا دیزل که نیروی محرکه قطار به حساب می آید.
2 .سالن مسافری که محل استقرار مسافرین است.
3 .واگن های ویژه که در قطار مسافری معمولا از واگن های رستوران، مولد بخار، مولد برق و توشه و حمل خودرو به عنوان واگن ویژه استفاده می گردد.
4 .ماموران موظف قطارهای مسافری
انواع قطارهای مسافری
قطارهای مسافری دارای انواع متفاوتی هستند؛
از نظر توقف در ایستگاه های بین راه : 1 . قطارهای اکسپرس 2. قطار سریع 3. قطار عادی
قطارهای مسافری از نظر برنامه حرکت : 1 . قطار منظم 2. قطار فوق العاده
از نظر طول مسیر : 1. قطار حومه ای 2. قطار محلی 3. قطار بین شهری 4.قطار بین المللی
از نظر درجه :
1 . کوپه : (درجه 1 شامل واگن های 4 یا 6 تخت خواب در هر کوپه – درجه2 شامل واگن های 6 تخت در هرکوپه میباشند.)
2. اتوبوسی: ( درجه 1 شامل واگن هایی که فاقد کوپه و دارای صندلی های پشت سر هم یا رو به روی هم و دارای تهویه مطبوع باشند. درجه 1 یا لوکس اتوبوسی نامیده میشوند.) (درجه 2 شامل واگن های است که فاقد کوپه و دارای صندلی پشت سر هم یا روبروی هم و فاقد تهویه مطبوع باشند.درجه 2 یا معمولی اتوبوسی نامیده میشوند.)
قطار ویژه : قطارهایی که بالاترین کیفیت خدمات را دارا می باشند. و دارای ویژگی های ذیل میباشد:
1 – دیواره ها و شیشه های دوجداره دارند.
2 – کولر دارند (لوکس هستند.)
3 – پذیرایی شام و میان وعده دارند.
4 – سیستم احضار مهماندار
5 – سیستم صوتی و تصویری
6 – سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی
7 – حداکثر ظرفیت در واگن های کوپه ای آنها 4 نفر است
معرفی نمونه هایی از قطارهای ویژه
قطار 5 ستاره زندگی : جدیدترین قطار وارد شده به ناوگان ریلی کشور میباشد.این قطار دارای سالن آشپزخانه مجزا از سالن رستوران قطار بوده است.در قطار 5 ستاره زندگی از مهمانداران آموزش دیده و تحصیل کرده آقا و خانم برای ارائه خدمات به میهمانان استفاده میشود .
از جمله امکانات این قطار میتوان به تهویه مطبوع کوپه، سرویسهای خواب ویژه، شید زیر پنجره برای جلوگیری از تابش نور، مجله ویژه قطار زندگی و روزنامه های سراسری، امکان تنظیم نور کوپه، سیستم تلویزیون و … اشاره کرد.

قطار ویژه سیمرغ : واگن های این قطار از نوع لوکس (دارای سیستم کولر میباشد.)درجه یک و 4 تخته با ظرفیت 32 نفر میباشد.
از جمله امکانات این قطار میتوان به سیستم تهویه مطبوع، تلویزیون، سیستم ارتباط داخلی، کافی شاپ، کتابخانه، صبحانه، عصرانه، شام، دکوراسیون پذیرایی با غذا و نوشیدنی ، سرویس بداشتی فرنگی و … اشاره کرد.

قطار ویژه سبز: از دیگر قطارهای ویژه میباشد که دارای واگنهای 4 تخته لوکس درجه یک با ظرفیت 32 نفر میباشد.
از جمله امکانات این قطار میتوان به سیستم تهویه مطبوع، سیستم مخابراتی، سیستم صوتی و تصویری ، صبحانه، عصرانه، کتابخانه، و سرویس بهداشتی فرنگی و تلویزیون و … اشاره کرد.
قطار خلیج فارس: این قطار از دیگر قطارهای ویژه ای است که در مسیر تبریز – مشهد و تهران تردد میکند و دارای واگن های 4 تخته لوکس درجه یک با ظرفیت 44 نفر میباشد.
از جمله امکانات و تسهیلات این قطار میتوان به کوپه های لوکس 4 تخته، سیستم تهویه مطبوع، تلویزیون ، کافی شاپ، روزنامه و مطبوعات روز، مجهز به سیستم امکان تماس تلفنی راه دور اشاره کرد.
قطار غزال: از دیگر قطارهای ویژه میباشد که دارای واگن های چهار تخته لوکس درجه یک با ظرفیت 40 نفر میباشد. این قطار در مسیرهای مختلف سیر میکند.
تسهیلات ویژه این قطار عبارت است از : سیستم تهویه مطبوع، سیستم مخابراتی، سیستم صوتی و تصویری، مجله و روزنامه، صبحانه، عصرانه، شام،سیستم احضار مهماندار و سرویس بهداشتی فرنگی و دو نمایشگر ال سی دی در هر کوپه میباشد.
قطار ویژه نگین: این قطار از سری واگن های دانمارکی معمولی 8 کوپه ای بود که توسط شرکت ریل ترابر سبا بازسازی شده و به واگن های درجه 1 لوکس تبدیل شده است که دارای 8 کوپه 4 نفره میباشد.تسهیلات این قطار هم مشابه سایر قطارهای ویژه است.
قطار مارال(دلیجان) : این قطارها ساخت کشور رانسه بوده است.در ابتدا این قطار جزء قطارهای درجه 2 لوکس بوده که بعد از بازسازی به قطارهای دلیجان تغییر یافته است تا چندی پیش تعدادی از همین قطارها مورد بازسازی مجدد قرار گرفته است که با نام مارال تغییر نام یافته اند. این واگن ها دارای 11 کوپه 4 نفره میباشد.

قطارهای پلور سبز: مالکیت این قطارها اسامی متفاوتی روی این قطارها نمهادند که به ترتیب عبارت است از پلور سبز، پرستو و سروش.
از نظر امکانات رفاهی و تعداد صندلی ها و کوپه و نمای داخلی آن همه با هم مشترک هستند. این واگن ها دارای 10 کوپه 4 نفره، امکانات صوتی و تصویری، سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی نیز میباشد.
قطار سروش بنیاد (پارس): این واگن ها ساخت کشور ایران در کارخانه واگن سازی پاری تولید میشود که دارای 10 کوپه 4 نفره می باشد. و امکاناتی مشابه قطارهای ویژه دارد.